|
Waar komt de benaming BELGIUM,BELGICA of kortweg BELGIË vandaan?
Snuffel eens in boeken over Nederlandse taal, Volksgeschiedenis, atlassen
van de middeleeuwen en renaisance (Gulden Eeuw) gramatica, encyclopediën.
Wij hebben het voor U gedaan.
* You speak Dutch and French! Do you also speak Belgian? *
Wie heeft deze vraag niet in het buitenland – op reis - , of op het
werk gekregen?
Het is moeilijk voor hen die geen Belgen zijn zich een beeld te vormen
van wat de geschiedenis van het ontstaan van dit land eigenlijk is. Engelse
en Amerikaanse protestanten komen hier wel eens op bezoek omdat hier de
geschiedenis van hun godsdienst begint. Zij hebben misschien ‘The Rise
of the Dutch Republic’ van de Amerikaanse historicus J.L.Motley gelezen
verschenen in 1856, een in de Angelsaksische wereld zeer bekend standaardwerk
over de opstand in de Nederlanden tegen de Spanjaarden, en denken onmiddellijk
aan ‘The Netherlands’, of aan de ‘Low Countries’ en zijn zeer verwonderd
dat er zoiets als België bestaat en dat dan niet The Netherlands zou
zijn. The Netherlands, (met o.a. de Belgische edelen Egmont en Van Hoorn),
was die plek op de wereld waar de eerste werkelijke Vrije Republiek ontstond
die op zijn beurt model zou staan, volgens Motley, voor het Amerikaans
democratisch sisteem. Hoe komt het dan, dat buiten het historisch begrip
De Nederlanden, in het Latijn als Belgium vertaald, er ook een land bestaat
dat België heet en waarvan de Latijnse benaming ook Belgium blijkt
te zijn?
*
OM dit te begrijpen gaan we hier de termen Belgo, Belgica, Belgium, Belgicus
trachten te omschrijven. Het zijn Latijnse termen voor NEDERLANDSE woorden.
Vertalingen dus!
*
De wetenschappers, ten tijde van de Renaissance, zagen de noodzaak in om
Nederlandse woorden, geografische en andere, in de toenmalige geldige wetenschappelijke
taal, het Latijn, te vertalen. (B.v. in de cartografie van Mercator, de
geometrie van Simon Stevin, en vooral in de werken van de Nederlandse humanisten.)
Vooral omdat na de scheiding van de Nederlanden meer dan 200.000 Brabanders
en Vlamingen naar het Noorden vluchtten en daar de eerste Universiteiten
gingen bevolken. Al de wetenschap die in de hele Nederlanden vergaard geworden
was, werd zo als het ware gecondenseerd in het Noorden in de nieuwe Republiek.
De huidige Franse termen – Belgique, Belge – zijn eigenlijk terug uit dat
Latijn vertaalde woorden van de oorspronkelijke Nederlandse begrippen die
gelatiniseerd waren.
*
Algemeen wordt in België aangenomen dat de naam Belgica (Gallia Belgica)
rechtstreeks aan dit land gegeven werd door de Romeinse veldheer Julius
Ceasar en dat de bewoners ook de rechtstreekse afstammelingen zij van die
–"Oude Belgen." Niets is minder waar!
Ceasar had op zijn veroveringstochten in het Noorden een verzamelnaam
bedacht voor de Gallische (Keltische?) stammen die leefden tussen de Seine,
de Marne, de Noordzee, het Fries gebied en de Rijn. Hij noemde ze Belgae.
Een neologisme dus, door verscheidene stammen in één woord
aan te duiden. Hij was ook niet in de juistheid van zijn beschrijvingen
geïnteresseerd want die dienden alleen en uitsluitend om zijn rapport
aan ROME op te smukken. Het is onwaarschijnlijk dat deze stammen zichzelf
Belgae noemden. Zij konden lezen noch schrijven, leefden geïsoleerd
in de ruwe natuur zonder communicatie naar buiten en kenden geen Latijn.
Zij zijn er zich nooit van bewust geweest dat zij die naam droegen. Het
is te Rome dat alles beslist werd.
Waar haalde Caesar dan het woord Belgae?
Men neemt aan dat hij doodgewoon een Keltische benaming in het Latijn
weergaf. De oorsprong is onbekend.
*
Nu is iedereen het er over eens dat Caesar veel te intelligent was om zelf
het woord ‘Belgae’ te fabriceren. Hij luisterde naar wat de mensen zeiden,
ook al verstond hij het niet. Het oorspronkelijk woord was voor hem dan
ook niet moeilijk te vinden. Uit het Keltische woord ‘bhelgh’, opgeblazen,
waren er veel woorden afgeleid die allen doorgaans te maken hadden met
ronde voorwerpen gevuld met lucht.Zo noemde de Galliërs, iedere zak
‘bulga’, en in het Bretoens werd dat ‘bolgh’ een blaasbalg, bal, blaas,
maag, buik,kussen, het was allemaal ‘Belg’.
Ons Nederlands heeft er het woord balg aan over gehouden, het Engels
belly.
*
Er werd ooit geponeerd dat Caesar die vloeiend Grieks sprak, de culturele
taal van het Romeinse Rijk, zich misschien ook liet leiden door de herinnering
aan zijn , ook uit Gallië afkomstige, historische collega Bolgios
die zich, net zoals de legendarische Spartaanse Koning Leonidas twee eeuwen
vroeger, door zijn dapperheid in de slag bij de Thermopylea had onderscheiden.
In dit verband kan men veronderstellen dat Caesar in zijn rapporten aan
Rome, zichzelf boven alle anderen als held wou voorstellen.
Van alle Galliër zijn de Belgae (afgeleid van Bolgios) de dappersten
en luister O Rome, ik Julius heb hen overwonnen en ben dus de dapperste!
Wat er ook van zij, het woord Belgica zal, DUIZEND jaar na de verdwijning
van het Romeinse Rijk, verbonden worden met de gemeenschappelijke Nederlandse
taal en cultuur, van Bonen, Kales,Duinkerken tot in het noorden aan de
zee, Mare Belgicam.
*
Maar veel belangrijker dan die duistere prehistorie van de naam Belgae
is de latere geschiedenis ervan die wij zeer goed kennen. In 51 vóór
Christus werd het gebied van de Belgae bij het Romeinse rijk ingelijfd,
zoals daarvoor met Gallië ten zuiden van de Seine al eerder gebeurd
was. Keizer Augustus, niet Caesar, gaf het vanuit Rome, de naam ‘Gallia
Belgica’ vaak verkort tot ‘BELGICA’.
*
Later in 17 vóór Christus werd door Keizer Tiberius, Belgica
ingedeeld in Belgica prima (hoofdplaats Trier) en Belgica secunda (hoofdplaats
Reims). Dit Belgica strekte zich uit langs Marne en Seine langs de kust
tot aan het hedendaagse Den Haag, langs het gebied van de onoverwinnelijke
Friezen, boven Utrecht langs Arnhem. Langs de gehele Rijn tot aan de Bodensee
en binnen de Zwitserse Alpen.
Doordat de Germanen van over de Rijn steeds meer de Romeinen in het
nauw dreven werd een gedeelte van Belgica afgescheiden in Germania Inferior
(hoofdplaats Keulen) en Germania superior. Een soort oorlogsgebied.
*
Eens de Romeinen zich moesten terugtrekken werd het een lopen en de Franken
veroverden steeds meer gebied en stichten het nieuwe rijk met als zetel
eerst Doornik, dan Parijs en later Aken, waar dan de nieuwe Wereldlijke
Keizer zoals vroeger de Romeinse Keizer, Karel de Grote, Duitstalige heerser
van het christendom , zijn troon ging opstellen met hulp van de Paus te
Rome. Alle oude Romeinse benamingen voor de Romeinse provincies waren nu
verdwenen en vergeten. Geen Belgica prima noch Belgica secunda meer. De
Franken de nieuwe Frankische bewoners verdreven of assimileerden de Kelten
Zij brachten nieuwe namen mee. Neustrie¨, Austrasië, Bourgondië.
Bij de verdeling van het Keizerrijk van Karel de Grote ontstonden West-Francië;
Lotharingen en Oost-Francië. West-Francië zou Frankrijk worden.
Oost-Francië Duitsland. Het gebied ten Westen van de Schelde (Vlaanderen)
kwam bij West-Francië. Het gebied ten Oosten (Brabant) kwam bij het
Duitse Rijk. De bevolking was trouwen grondig veranderd, zij spraken Germaanse
streektalen maar konden ook nog niet lezen noch schrijven. Onze voorouders
zijn dus niet de zogenoemde Oude Belgen maar de Franken.
*
Na duizend jaar uit de geschiedenis van Europa te zijn verdwenen, heeft
men een eeuw later deze vergeten historische Latijns namen zoals Belgica
en Belgicus , weer uit de mottenkist gehaald en opgepoetst. Hoe dat kon
gebeuren zullen wij nu zien. Het is in de tweede helft van de 15de eeuw,
als er een hernieuwde belangstelling vastgesteld werd in de studie van
het klassieke Latijn dat de namen Belgica en Belgicus weer opduiken. Niet
als aardrijkskundige namen maar als vertaalformules. Monniken die ook de
klerken waren gebruikten een vereenvoudigd Latijn in hun geschriften. Het
kerklatijn, waarvan zij, buiten de liturgie, geen woordenschat bezaten.
Als zij dagelijkse woorden uit de mond van het volk moesten neerschrijven
loste zij dat eenvoudig op, zij bootste ze na in een soort Latijnse vorm.
Bijvoorbeeld Karel werd Carolus. Van de toenmalige benaming voor de volkstaal
; Diutiek, Thiudisk, Ditesc, Duuysc, maakte, ze Theodiscus, Theodisca,
Lingua Theodisca enz. Het is zelfs de eerste poging om aan de gemeenschappelijke
Dietse streektalen gesproken in het gebied aan de Noordzee een wetenschappelijke
naam te geven. In de Siegfriedsaga (1100) heet Siegfried, ‘den helt uoz
Niderlant’. Met ‘Nederland’ werd het gehele Neder-Rijnse gebied, later
de gehele Noord-Duitse laagvlakte, bedoeld. De opkomst van de Humanisten
die met elkaar in het Latijn over geheel Europa wilden corresponderen en
die in onze streken vooral in de Gouden Eeuw in Noord Nederland aan bod
kwamen, vonden dit alles maar een barbaars gedoe. Zij wisselden de overgebleven
kopieën van de oude klassiek Latijnse schrijvers uit en raadpleegden
ze om benamingen te vinden in het Latijn voor de bewoners van dit land
en hun taal van wat zij ‘landen van herwaarts over’ of ‘t’Nederland’ noemden,
maar geen klassieke namen hadden. Onder de oude teksten bevond zich misschien
ook het fameuze rapport aan Rome, de COMMENTARII DE BELLO GALLICO van Julius
Caesar! Ze haalden de woorden Belgae, Belgico enz., woorden die duizend
jaar lang ongekend in onbruik geraakt waren, weer voor de dag met de vorm
Belgium en het bijvoeglijk naamwoord Belgicus. Maar dan als de vertalingen
van de begrippen ‘Lagelanders’, ‘de Lage landen’ en ‘Lagelands’. Bijgevolg
werd de door het Volk in de Nederlanden gesproken taal, het Diets of Duuts,
in het Latijn van de geleerden de Lingua Belgica genoemd.
*
Nijhoffs Geschiedenis Lexicon. 1981 ‘s Gravenhage vermeld onder België:
"In de 16de eeuw hebben de Humanisten de naam (Belgae,Belgium) weer doen
herleven ter aanduiding van De Nederlanden. Na 1790 beperkt tot de Zuidelijke
Nederlanden."
*
Het volk dat geen Latijn kende sprak van de eigen taal. De Volkstaal. In
oude handschriften gemaakt te Gouda in 1482, en te Antwerpen in 1514, leest
men:"Nederlants, Overlants." In een Brussels handschrift van 1518, "Onse
ghemeene Nederlandse Tale." De krant ‘Nieuwe Tijdinghen‘, Antwerpen 1621;
Nederlandse Tale."
*
Belgium Foederatum, dat was de republiek van ‘de Verenigde Nederlanden’.
U kent wellicht de beroemde kaart van de Mechelse cartograaf Jan van Hogenberg
einde 16de eeuw getekend onder het koningschap van Hispaniac Rex Fhilipp
waarop de Zeventien Provinciën getekend zijn binnen de figuur van
een leeuw, De LEO BELGICUS. Het is de Nederlandse leeuw! Zij werd uitgegeven
nadat de Nederlanden in twee delen gescheiden was en zelfs na de Vrede
van Munster wat aantoont dat wetenschappelijk het gehele gebied van de
Nederlanden beschouwd werd als één geheel ondanks de bestuurlijke
scheiding. IN 1648 schreef Huigh de Groot (Hugo Grotius) zijn werk over
de opstand tegen de Spanjaarden onder de titel : ‘Annales et Historiae
de Rebus Belgica. In de grote atlas van J.Bleau (1662) staan de Verenigde
Provinciën als Belgica Foederata vermeld. Belgica Regia heette het
gebied dat onder het gezag van de Spaanse koning was gebleven. Valerius
Andreas verzamelde in zijn Bibliotheca Belgica de biografieën van
beroemde Nederlanders. Joost Lips of Justus Lipsius(1547 – 1606) . (Leiden
– Leuven) beschreef de Bourgondische Hertog Philippe le Bon als de ‘Conditor
BELGII (schepper der Nederlanden), omdat hij door erfenis, aankoop en invloed
ongeveer het grondgebied van de Verenigde Nederlanden had verenigd. Zo
onstond ook het begrip ‘Lingua Belgica’ voor de Nederlandse taal. In 1563,
in de nieuwe Republiek van het Noorden noemden de Hollandse Calvinisten
zich Belgen. We lezen het in het werk van Karl Leder ‘Die Kirche im Zeitalter
des Konfessionellen Absolutismus 1555 – 1648’ (Linz 1949) wat volgt: "Die
Verbreitung des Calvinismus spiegelt sich in den Calvinistischen Bekenntnisschrifte
wieder. Ein Privatbekenntnis Bullingers wurde 1566 zur Confessio Helvetica
erklaert. Nach seinem Übertritt zum Calvinismus veröffentlichte
Kurfurst Friederich III van Pfalz diese Bekenntnisschrift. In 1563 erschien
der Heidelberger Katechismus. IN DIE NIEDERLANDEN erschien die ‘CONFESSIO
BELGICO.’ Im Frankreich die Confessio Gallicana. In de 17de eeuw verscheen
te Amsterdam een boek getiteld ‘De Bello Belgo’, met als ondertitel de
‘Hollandse Oorlogen.’ Het woord Belgo werd dus als Hollands gebruikt. De
Hollandse Calvinisten gebruikten het woord Belgo voor Holland want het
was Holland dat in de nieuwe natie van het noorden de hegemonie over de
andere provincies uitoefende. De katholieke provincies situeerden zich
in het oorlogsgebied (generaliteitslanden) en hadden niet eens medezeggenschap.
Een titelblad van een boek uitgegeven te Rotterdam omstreeks 1580, toont
de Nederlandse (of Hollandse) maagd, bedreigd door de Spaanse plakkaten,
die de titel BELGICA op haar kleed draagt. Dus Belgische maagd als Nederlandse,
wat toen ook de wetenschappelijk betekenis van het woord Belgica was. Catharina
Belgica, de dochter van Willem van Oranje en Charlotte van Bourbon, geboren
te Antwerpen werd zo genoemd naar het begrip Belgica, Nederlanden.
*
Na 1830 gebruiken wij Belgium; Belgica in engere zin om de nieuwe staat
België en zijn bewoners aan te duiden. Nieuwe woorden zijn dan Belg,
in het Frans Belge, ook als bijvoeglijk naamwoord zoals vroeger Belgique
dat nu de naam van de staat wordt Zo wordt Belgica een aardrijkskundig
begrip dat alhoewel het afkomstig is van het Begrip Nederlands verondersteld
wordt rechtstreeks overgeleverd geworden te zijn vanuit het Romeinse gebied
Belgica. Dat kan natuurlijk niet kloppen want het huidige België is
slechts een lapje gerukt uit het uitgestrekt gebeid dat van de Noordzee
tot aan de Alpen reikte. Het vroeger Gallia Belgica. Het verband daarvan
met het huidige België is logischerwijze onaanvaardbaar. Onder de
Oostenrijkse Habsburgers, opvolgers van de Spaanse Habsburgers, die de
verdere geschiedkundige evolutie niet konden voorzien, was de benaming
Belgica, Belgique helemaal géén staatskundig begrip geweest.
De Oostenrijkers waren geen bezetters of verdrukkers, zij waren gewoon
de erfelijke vorsten. In de Oostenrijkse Nederlanden is nog in 1783 een
spraakkunst verschenen getiteld:’Idea Lingua Belgica’ van Everardus van
Briel. Het woord ‘Nederlands’ weergegeven in het Latijn zoals zijn voorgangers
gedaan hadden in de Bourgondische Nederlanden. Een vertaalformule zonder
politieke rol maar van culturele betekenis. In 1782 publiceerde Jean des
Roches zijn Historiae Belgicae waarvan de Franse vertaling in 1797 de titel
droeg van Histoire Ancienne des Pays-Bas. Dus Belgicae was Nederland. Daar
vanuit het Weense Hof de taal van adel en hogere burgerij het Frans was,
werd het begrip ‘Nederlands’ als Belgica gewoon overgenomen als ‘Belgique‘.
*
Het gebruik van het woord Belgique om het begrip Nederlands te vertalen
zal voor de Franssprekenden een nieuwe betekenis krijgen. Voor hen die
Nederlands noch geschiedenis kenden, werd het een nieuw Belgisch begrip.
Wij voelen dat al aan in de geschiedenis van de Oostenrijkse Nederlanden
vooraf 1797. De huidige Franstaligen zullen daarin het woord dikwijls ontmoeten
en daaruit verkeerdelijk besluiten dat de staat Belgique vroeger al in
wording was.
*
Daarbij vergeet men dat de Oostenrijkse Nederlanden in 1792 overwegend
Nederlandstalig waren. Bovendien was het latere Belgique een stuk groter
dan de kleinere Oostenrijkse Nederlanden. De Oostenrijkers konden zich
militair, ook al riepen zij Pruisen, Engeland, Holland en Hanover te hulp,
zich niet verzetten tegen de expansiedrang van de Franse koningen zoals
Louis XIV! De Franse legers ondernamen ontelbare (ruim 200) expedities
tot ver in Noord Nederland en wisten telkens brokken gebied af te scheuren
en te annexeren. De Franstalige delen van de oorspronkelijke Spaanse Nederlanden
waren reeds lang voorheen door de Fransen geannexeerd. Zij zijn, op het
ogenblik van de inval van de Franse Revolutionairen geen deel meer van
onze gewesten. (Ook in 1848 vielen Franse revolutionairen weer België
binnen wat er op wijst dat het Franse volk ervan overtuigd was dat La Belgique
tot de Franse natie behoorde!)
*
De meeste, nu Nieuw Belgische, Franstalige gebieden werden later onder
de Franse bezetting toegevoegd aan de Départements Belgiques en
bleven onder het koninkrijk der Verenigde Nederlanden aangehecht. Daarna
in 1830 werd door het Belgisch Bewind een deel van Franssprekend Luxemburg
geruild tegen een deel van het reeds bezette Nederlandssprekend Limburg.
Dat versterkte de Franstalige aanwezigheid in het nieuwe België. Enkele
grenscorrecties leidden tot aanhechting van kleine Franse gebieden, o.a.
Bouillon.
*
Niettegenstaande men het België van 1831, ook vandaag nog, een D E
M O C R A T I E noemt, werd de bevolking bij de vorming ervan helemaal
niet geraadpleegd. Men waagde zelfs niet een volksraadpleging te houden
omdat men vreesde dat een meerderheid de scheiding zou afkeuren. Bovendien
werd de persoon die de kroon zou dragen niet uit het volk gekozen maar
werd na beraad van de Europese mogendheden aangeduid. Ja hij werd zelfs
verplicht de vrouw te huwen die het Franse hof aangeduid had! Er waren
minder dan 40.000 cijnskiezers, namelijk welke een hoger bedrag van cijns
of belastingen betaalde. Dat waren de edelen, hogere burgerij, kapitaalkrachtigen,
landbezitters. Daarvan maakte maar een gedeelte gebruik van hun stemrecht.
Stemplicht bestond toen nog niet, dat werd eerst in 1893 opgelegd. Zij
die het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden wilden voortzetten, de Orangisten,
hadden geen andere democratische keuze dan gewoon van de stemming weg te
blijven. Er was dus geen democratische keuze mogelijk Bovendien vreesde
men dat de kooplui en gegoede burgers in de steden die gekende orangisten
waren zouden stemmen. Daarom verhoogde men het vereiste cijnsbedrag, dat
de betaler toestond te stemmen, in de steden en verlaagde het noodzakelijk
cijnsbedrag voor stemrecht op het platte land. Dat bevorderde het stemrecht
van de adel en de rijke grondbezitters. Het was de nieuwe elite van magistraten,
ambtenaren, officieren, geestelijken en opkopers van het geconfisqueerde
kerkgoed en zo rijk geworden waren. Fransen met middelen op zoek naar een
baan die hier invloed hadden. Franstaligen die onder Napoleon in het land
aangesteld werden en onder Willem I gewoon voortgewerkt hadden, vooral
in het leger en de administratie die nu hun kans kregen om hun invloed
aan te wenden om België bij Frankrijk te voegen. De leden van het
voorlopig bewind waren niet allemaal geboren in het land. Velen waren geboren
in Frankrijk of waren gewoon Fransen. Zij en zij alleen beslisten met hun
stem over de politiek in de nieuwe staat. Het gewone volk was weinig ontwikkeld,
praktisch analfabeten, hadden geen kijk op de toestand, waren geïsoleerd
op het platte land, wisten niet eens wat een nationaliteit was of zelfs
de betekenis ervan na Oostenrijkers en Fransen geweest te zijn. Het is
onbetwistbaar dat de bedoeling van het nieuwe bewind dat de macht gegrepen
had was om La Belgique, dat geacht werd onder Napoleon een onafscheidelijk
deel van L’ Empire geweest te zijn, weer bij Frankrijk aan te hechten.
Dat was voor de Europese mogendheden ondenkbaar en men zocht een politiek
compromis waarmede men een militair ingrijpen kon vermijden. Het koninkrijk
der Nederlanden was immers gegarandeerd geworden door Rusland, Pruisen
en Engeland. Maar een oorlog kwam ongelegen. Het Nederlandse Leger dat
te Waterloo 30.000 man sterk was, was reeds op vredesvoet gedemobiliseerd
en alle betaalde huursoldaten, vooral Zwitserse troepen, ontslagen en naar
huis gestuurd. Het reguliere leger bestond voor een deel uit (Belgen) zuid
Nederlanders. Dit gaf de s e p a r a t i s t e n een buitengewone kans
om te slagen in hun opzet.
*
Ondanks alles wordt het echter grappig wanneer men ziet hoe in de Belgische
Vaderlandse geschiedenis het Franse woord, dat een vertaling is van Belgica
(Nederlands) wordt vertaald, niet naar zijn oorspronkelijke betekenis van
Nederlands maar ,als Belgisch of Belg, denominaties die pas na 1830 in
deze beperkende zin in voege kwamen.
De Vlamingen die steeds tot de lage landen behoorden krijgen hier hun
eigen geschiedenis hertaald en vervalste terug aangeleerd door de Franstalige
Belgen! Want er is geen historische twijfel dat het begrip België
van Laatmiddeleeuwse Nederlandse oorsprong is. Bovendien wordt het kleine
stukje Europa door de Belgicisten behandeld als een autonome belangrijke
entiteit, wat het ongetwijfeld nooit geweest is. Men distilleert hieruit
een Belgisch Nationalisme van bedenkelijke kwaliteit.
*
Henri Conscience die, als zoon van een onder Napoleon ingeweken Fransman,
enthousiast Belgicist (hij vocht in 1830 mee met de muiters) beweerde wel
dat wij een Belgische Taal spraken. Maar daarmede bedoelde hij een Vlaamse
Taal met een Belgische spelling. Men kan hier verkeerdelijk concluderen
dat Conscience terug naar het begrip Lingua Belgica = Nederlands wilde,
maar dat was niet zijn bedoeling. Voor hem was het Nieuwe België als
het Nieuwe Rijk, een uitgespreid gebied van roem en eer. Conscience zette
zich met zijn Belgische taal af van de stelling van Jan Frans Willems,
de vader van de Vlaamse beweging, vrijzinnig strijder voor het behoud van
de eenheid van de Nederlandse taal en spelling. België moest immers
voor niemand onderdoen! Toen, zoals nu, trachtten de Belgische revanchisten
de taal, die in het Dietstalige deel van België gesproken wordt, als
een apart element te beschouwen, los van de in het Noorden gesproken cultuurtaal.
Zo zou het idioom in het Zuiden verworden tot de omgangstaal van een machteloos
volk, door ze als 'Belgisch' te denigreren
*
In 1848 schreef de bisschop van Brugge aan de Vlaams - Belgische voorman
David: "Het is juist, dat ik de versmelting van Vlaanderen en Holland vrees
omdat ik rees dat mijn bisdom dan met boeken overspoeld zou worden die
gevaarlijk zijn voor geloof en zeden. Het voorbeeld van de insijpeling
der Franse letterkunde in Wallonië en in de grote steden is waarschuwend.
En het gevaar komt niet alleen uit Holland. Er zijn ook bij ons letterkundigen
die geen waarborgen bieden. Indien wij onze eigen spelling behouden dan
zijn dezen in de onmogelijkheid gesteld hun werken uit te geven bij gebrek
aan afzetgebied." (uit: Spellingverandering van zin naar onzin. G.C.Molenwijk,Amsterdam
1992.) .
*
Henri Conscience was misschien een in het Frans denkende maar in het 'Vlaams'
schrijvende auteur, maar hij was, als historicus, een gedegen vorser die
b.v. in 'De Kerels van Vlaanderen' een, aan strenge historische discipline
onderworpen werk afleverde. Hij nam niet de Nederlandse taal, zoals zij
in het Noorden leefde als voorbeeld, maar het Duits. Hij modelleerde zijn
zinsbouw op de Duitse grammatica en nam de nieuwe Duitse woorden als' der
Zug' (trein) over en vertaalde ze als' de tocht' Hij was overtuigd van
de roeping van het nieuwe België en dat verklaart ook de genegenheid
waarmede hij vanuit Brussel, door de Duitser, in Engeland weduwnaar geworden,
Leopold van Saksen-Coburg, werd bejegend. Leopold I moest België los
van Frankrijk houden en In die politiek paste Conscience's "Leeuw van Vlaanderen"
perfect!
Conscience wilde een 'Belgische' verantwoording van de nieuwe Belgische
staat opstellen, maar heel de cultuur en de cultuurpolitieke geschiedenis
speelde zich bij hem af in het oude (Franse) graafschap Vlaanderen Hij
wist waarschijnlijk te weinig over de geschiedenis van het kernland der
Nederlanden Brabant dat zich uitstrekte van Brussel, over Antwerpen tot
Breda, Bergen op Zoom, 's Hertogenbosch. Ofwel was hij zo sluw dit te negeren.
Eens het gebied van Hertog Jan van Brabant Nederlands Dichter van de Renaissance.
De pogingen van Conscience om het begrip België op historische gronden
op te bouwen leidde tot zijn beeldvorming van het Vlaamse volk en de Vlaamse
taal. Zo werd hij, ongewild, de schepper van de Vlaamse mythe! Daartegenover
staat Jan Frans Willems, nochtans de vader van de Vlaamse beweging genoemd,
die zich heel-Nederlands opstelde, evenals een aantal andere intellectuelen
van Duysse, Snellaert, Vuylsteke, Moyson (Bond Moyson werd na hem genoemd
omdat hij met zijn volkspartij te Gent, naar verluid, in het socialisme
stapte!) Vandaag zien wij hoe de moderne 'Belgisch' taalkundigen afstand
nemen van de degelijke Vlaamse wetenschappers van de eerste Vernederlandste
Belgische universiteit van Gent en vandaag taalkundig een begrip 'Belgisch'
hanteren dat de plaats inneemt van Nederlands. Hun objectie heeft geen
wetenschappelijk- of taalkundig- maar een onwetenschappelijk politiek doel.
Een gevolg daarvan was het vervangen van de term Zuid-Nederlands door 'Belgisch'
in de 'Grote van Dale' Als onvoorzien resultaat wordt eens te meer bevestigd
dat alleen het Nederlands dé Belgische taal is. Er is geen taalkundige
tegenhanger voor het in België gesproken Frans! Er is geen langue
Belge, mais une langue Belgique (= adjectief) (you speak French and Dutch,
do you also speak Belgian?) .
*
Het is alles een beetje verwarrend Zo is de officiële titel van, de
koning van België "koning der Belgen", Roi des Belges, Rex Belgorum!
Leopold kon in 1831 geen koning van België genoemd worden, omdat die
titel al verwees en gedragen werd door koning Willem 1= 'Rex Belgium"!
In 1814 bij de vorming van de nieuwe Nederlandse staat werd er voorgesteld
het gebied het 'Koninkrijk der twee Belgiën' te noemen! Inderdaad
het Rijk van de twee Nederlanden wat het in wezen was .
*
Nederland had voordien alleen Stadhouders gekend. Stadhouder Willem II
begeerde een kroon maar stierf. Daarom verboden de Raadpensionarissen de
opvolger, Willem III, zich ooit met staatszaken in te laten en mocht alleen
legeraanvoerder zijn. Willem V vluchtte naar Engeland uit schrik voor de
democratische patriotten die een volle Republiek wilden oprichten..(Patriotten
kregen als scheldnaam: De Kezen) Een van zijn zonen zou in het leger van
Wellington vechten de andere Willem ging naar Duitsland om zich een koninkrijk
te verwerven Willem I werd de eerste Koning in de Nederlanden, loot van
een stam die groeide uit het geslacht van Willem van Oranje, stichter van
de Republiek der Verenigde Nederlanden! .
*
Leopold I, daarentegen had helemaal geen banden met dit land. Hij was getrouwd
geweest met de kroonprinses van Engeland, Charlotte van Hanover dochter
van George IV Duitse koning van Hanover en het Britse rijk (1820), maar
zij overleed.. Als weduwnaar werd Leopold een pensioen uitbetaald door
de Engelse staat. Hij en zijn raadsman Kristiaan Frederick Stockmar voerden
diplomatische gesprekken om de kroon van het nieuwe bevrijde Griekenland
in zijn bezit te krijgen. Intussen sloot hij een geheim huwelijk met de
Duitse actrice Karoline Bauer, nichtje van Stockmar! Geheim, omdat als
het bekend werd dat hij weer gehuwd was, hij zijn jaargeld als weduwnaar
van de kroonprinses zou verliezen. Karoline Bauer beschreef in haar mémoires
Leopold als een pedant persoon met een dor gevoelloos hart! De Griekse
troon werd hem niet aangeboden en Leopold leidde een doelloos leven Onverwacht
werd aan deze Duitse Saksen-Coburger en ex-Griekse troonpretendent dan
de kroon van het nieuwe België aangeboden op voorwaarde dat hij de
Franse prinses Louise Marie van Orléans, de dochter van (koning)
Louis Philippe zou huwen! De Fransen hadden steeds een vinger in de Belgische
pap! Reeds Bonaparte had de vrede geweigerd omdat hij dan 'La Belgique'
moest opgeven. Deze weigering om met het verlies van België de vrede
af te kopen, leidde tot zijn ondergang op het slachtveld! Ook Danton had
in 1792 de annexatie van (België), les provinces Belgiques, geëist..
Het was en is nog een constante in de Franse buitenlandse politiek. De
militanten Franse koningen Louis XIV en Louis XV hadden reeds getracht
Nederland gewapend in te nemen Getuige hiervan zijn de vele schilderijen
die de Franse legers voorstellen in aanval op Vlaamse en Nederlandse steden
uitgestald in het museum van het Hôtel des Invalides te Parijs.
Misschien is dit alles vandaag niet relevant (alhoewel de diplomatie
de voorzetting van de oorlog is met andere middelen) , maar het duidt toch
de verwarring aan die van de natie België, als erg klein land, een
zo hybride schepping maakt. Ook vandaag nog een probleem, dat voor oningewijden
moeilijk te begrijpen is. Kijken wij even terug in de geschiedenis van
de lage landen, les Pays-bas, de Nederlanden. Er waren geen interne grenzen
Het gebied was geen staat, geen koninkrijk. Naar het Oosten toe was er
het Heilige Roomse Rijk der Duitse natie, dat zelf ook geen echte eenheid
vormde, maar er was toch een historische en culturele verbondenheid Karel
V, keizer van het Duitse rijk, zette het eenheidsstreven der Bourgondiërs
voort en zijn 'Bourgondische Kreis' vormde een apart deel van het rijk.
In 1543 verenigde hij de 17 provincies , dat zijn de zeventien gewesten
van de Nederlanden. Maar dit gebied was nog geen koninkrijk Naar het Zuiden
toe was er een tamelijk goed afgelijnde taalgrens. Die taal- en cultuurgrens
ontstond door de veroveringspolitiek van de Franse koningen die steeds
meer Diets gebied inpalmden. Vanaf Boulogne (Bonen) over Duinkerken tot
Kortrijk (Kortrijk was zelfs een tijdje Frans gebied) werd de taalgrens
een, onder politieke en militaire druk geschapen grens ook al werd het
gebied niet onmiddellijk voor het gewone volk verfranst. In het graafschap
Rouen verdween het Vlaams in de 11 de -12de eeuw. Voordien waren de charters
van de stad Bonen (Boulogne) nog in de Dietse taal gesteld. ln het Kales
gebied ging het Vlaams reeds in 1250 achteruit maar verdween pas omstreeks
1450. De Heren van Rijsel en Duinkerken waren bekend om de kwaliteit van
hun Dietse spraak. Het is duidelijk dat het begrip Belgica, Belgo, en daarvan
in het Frans afgeleide bijvoeglijk naamwoord Belgique zijn intrede in de
wetenschap doet ongeveer in de laat Spaanse periode: en zijn uitdrukkelijke
politieke betekenis krijgt in het nieuwe uit de Spaanse Katholieke overheersing
bevrijde Noord-Nederland Republiek. .
*
In de 18de eeuw begint men in de Oostenrijkse Nederlanden af en toe die
Latijnse namen -de Franse en Nederlandse equivalenten daarvan - aan te
wenden in een verengde betekenis, die alleen slaat op de eigen, de Zuidelijke
Nederlanden. Zo zou de democratische voorvechter Verlooy schrijven over
'de Tael van 't Nederland, de Tael der oude Belgen' zijnde de volkstaal
van de Oostenrijkse Nederlanden, (Lingua Belgica) Hij kende immers de term
'Vlaemsch' nog niet, (Die stamt van Conscience) misschien wel Nederduyts
of Nederlants ~ Na twee eeuwen scheiding en vervreemding was zowel in het
Noorden als in het Zuiden het begrip van de hele Nederlanden als één
gebied bijna verdwenen. Dat is begrijpelijk als men weet dat onder het
conservatieve Oostenrijks bewind de bevolking, voor een groot deel, van
alle internationaal culturele contacten afgesneden was, evenals van de
cultuur -ook taalcultuur -van het Noorden Wel waren er nog contacten tussen
rederijkerskamers. Terwijl elders, in de omliggende landen, een geestelijk
leven tot bloei kwam in de Romantik en de Aufklärung, zelfs in een
zo verbrokkeld land als Duitsland (Lessing, Herder, Kant) was er in de
Oostenrijkse Nederlanden nauwelijks enig cultuurleven te bekennen. Daarbij
kwam nog het religieus onderscheid. De clerus in het Zuiden was anti-Hollands
omwille van het protestantisme, dat in het Noorden ook niet erg breed denkend
was (De Calvinisten waren geen onschuldige doetjes. De professoren van
de eerste Hollandse universiteit te Leiden werden gehuisvest in de huizen
van de verdreven katholieken van die stad.) Cultureel, maar vooral taal-cultureel,
bloedde het volk dood. De Oostenrijkse Nederlanden vormden toen, na 200
jaar, onder druk van de Jezuïtische Contrareformatie een uniek verschijnsel
van Katholiciteit in Europa dat resulteerde in een bijna volledig analfabetisme
van het gewone volk. De stijl was Biedermeier en Rococo. Het meest analfabete
land in West Europa! . Er groeide echter politiek verzet tegen de Oostenrijkse
politiek vanuit verschillende hoeken. Sommigen steunden zich op de ideeën
die later naar de Franse revolutie zouden leiden. Anderen klampten zich
vast aan de lokale voorrechten en vonden het verlicht despotisme van Jozef
II een inbreuk op hun aloude vrijheden. Het beeld van de verenigde Nederlanden
was nog niet helemaal verdwenen uit de verbeelding van de weinige intellectuelen
die overbleven. Gek genoeg namen zij -het Frans gebruikend -de benaming
Etats-Unis Belgique aan (de verenigde Nederlandse staten). Dat zou tot
heel wat geschiedkundige verwarring leiden Het gebruik van het Frans tegenover
het hof van Wenen was verklaarbaar. het Frans was toen de diplomatieke
taal. De bedoeling was een oprichten van de Brabantse, staten vertaald
als 'Etats Belgiques" waarbij het bijvoeglijke naamwoord fungeerde als
Brabants De vlag met de Brabantse kleuren (zwart, geel en rood) werd toen
voor het eerst gehesen. De plannen voor een revolutie werden in Breda gesmeed!
De samenzweerders hadden geheime gesprekken met de Raadspensionarissen
van Holland om de Nederlandse staten weer te verenigen. Het Vonckisten
leger viel vanuit de Noordelijke Nederlanden de Kempen binnen.
*
De bevolking van de Zuidelijke Oostenrijkse Nederlanden waren toen overwegend
Nederlandstalig! Franssprekend Luik, Charleroi, Huy, Dinant behoorden niet
tot de Oostenrijkse Nederlanden! Ook Hasselt, Maaseik en Maastricht niet.
De Oostenrijkers hadden meer dan de helft van hun Nederlands gebied moeten
afstaan aan Frankrijk met daarin Rijsel, Dowaai en de Heerlijkheid van
Malmedy-Stavelot en Luxemburg. Weliswaar was Frans de bestuurstaal in het
contact met Wenen maar elke ambtenaar, zelfs bisschop die met het volk
in gesprek kwam moest de volkstaal kennen. (Tweehonderd jaar later in de
staat België was dat niet meer het geval.) . In 1792 vielen de Fransen,
in hun oorlog met de Oostenrijkers, eens te meer ook Zuid Nederland binnen
en de Franse bezetting begon. De aanwezigheid van een Frans leger vormde
de eerste werkelijke bezetting van dit land! Zij had tot doel de structuren
en het weefsel van de Nederlandse samenleving om te vormen en te verfransen
terwijl er een cultuurpolitiek van vernietigen gevoerd werd. Kunstschatten
werden geroofd en zouden later de basis van Het Louvre vormen te Parijs.
Grote gebouwen, kerken en abdijen werden gesloopt (Brugge, Antwerpen, Gent)
en er was zelfs een plan om de Kathedraal van Antwerpen af te breken. De
komst van Napoleon verijdelde de uitvoering van een totale culturele verwoesting
van het land Napoleon had in 1797 de Oostenrijkers bloedig verslagen en
maakte misbruik van zijn militaire macht om La Belgique (zoals de Fransen
de Zuidelijke Nederlanden noemden), dat hij reeds geannexeerd had door
de Oostenrijkers als Frans gebied te doen erkennen. ‘18 avril1797 Bonaparte.
Les accords de Leoben. L'Empereur d'Austriche abandonne La Belgique a la
France.’ De betekenis van dit gebeuren is geschiedkundig zeer belangrijk.
Voortaan zouden de Fransen België beschouwen als een verloren Frans
gebied! Later met de vrede van Campoformo op 17 okt. 1797 stond Oosterijk
officieel België af aan Frankrijk in ruil voor de bezittingen van
Venetië, wat een brutaal einde maakte aan de historische vrijheid
van die republiek. Dit alles werd nogmaals bevestigd op het Congres van
Rastatt op 9 december 1797. (Na de nederlaag van Napoleon, de verbanning
van Napoleon naar het eiland Elba en zijn ontsnapping en terugkeer, stelde
Napoleon een nieuwe vrede in het vooruitzicht. Maar deze vrede werd afgewezen
omdat Napoleon België blijvend als een deel van Frankrijk beschouwde
en de geallieerden dit gebied niet wilden teruggeven. Napoleon viel daarop
in (België) de Nederlanden binnen -(Ook in 1830 was het de bedoeling
België naar Frankrijk te doen terugkeren en weer verijdelde de geallieerden
dit plan wat uiteindelijk tot het Belgisch Koninkrijk leidde)- In 1814,
na 20 jaar bezetting, werd door het Congres van Wenen de vrijheid van de
Nederlanden hersteld. Het Zuiden werd bij het Noorden gevoegd niet omdat
die diplomaten gevoel voor volkse geschiedenis hadden maar eenvoudig omdat
Oostenrijk de vroegere Nederlanden als verkocht aan Frankrijk beschouwde
een het gebied niet meer terug wilde aanvaarden. Er bleef geen andere keuze.
Nu hadden de Bisschoppen gehoopt de oude voorrechten van het Ancienne Régime
terug te krijgen maar zij kwamen bedrogen uit. Er was een nieuwe tijd en
zij mochten niet meer heersen over doop, huwelijk, dood en begraafplaatsen
De burgerlijke stand ingevoerd onder Napoleon bleef behouden. Dat maakte
de Bisschoppen van Franse nationaliteit ontevreden en zij opposeerde de
nieuwe Koning in zijn poging een lekenstaat op te bouwen waar vrijheid
van Geloof en opinie aan iedereen gegeven werd. De Katholieke kerk was
niet meer dan andere groepen in de staat en had geen bevoorrechte positie
meer. Daarom zou de kerk later een pakt sluiten met de Liberalen atheïsten
om de macht te grijpen in een afgescheurde eigen (Belgisch) deel van het
land. Tijdens die periode van het 'Verenigd Koninkrijk der Nederlanden'
heette de orde van de Nederlandse Leeuw voor de Franstalige Nederlanders
, ‘Ordre du Lion Belgique' De officiële benaming van de Nederlandse
taal voor de Franstaligen was: la langue Belgique. Te Brussel verscheen
het 'Belgisch' blad, 'Ie courrier des Pays bas' Maar terzelfder tijd wordt
b.v. de naam van het Brussels blad 'Ie Belge', duidelijk in de zin van
Zuid Nederlander (tegenover Hollander) gebruikt. .
De gedwongen verfransing zou ook dit woordje 'Belgique' weldra tot een
zuiver Franstalig begrip maken De opgelegde revolutionaire centralisatie
van bestuur, waarmede de oude Middeleeuwse grenzen uitgewist werden, gaf
aan het adjectief Belgique een politieke en geografische betekenis die
het tot dan toe nog niet gehad had. . Minister Charles Rogier (geboren
in Frankrijk) van de eerste Belgische regering (1831) zei het zeer duidelijk
'nous détruirons peu a peu l'élément germanique en
Belgique' .
Belgique wordt een substantief Reeds bij het oprichten van het Koninkrijk
der Nederlanden (Belgium), had men er aan gedacht het gebied het Koninkrijk
der twee Belgiën te noemen. Noord en Zuid Nederland. België betekende
dan nog "Nederland!". Logisch want er was toen nog geen staat België
geweest. Bij de scheuring tussen Noord en Zuid in 1830 en de daarop-volgende
nieuwe staatsvorming worden Belgique (van Belgica) en België (van
Belgium) de officiële namen van de nieuwe staat; Belge(f) en Belg
de namen van de onderdanen van die staat, en Belge(f) en Belgisch de daarbij
behorende bijvoeglijke naam woorden Natuurlijk ontstond er toen een geschiedschrijving
die er op uit was het België van 1830 met de Belgae van Caesar te
verbinden; juist zoals de Hollandse geschiedschrijving het koninkrijk van
de elf provinciën aan de Bataven probeerden vast te knopen. Maar dat
was duidelijk geschiedenisvervalsing. In feite hebben de woorden België,
Belg en Belgisch in 1830 echter een gehele nieuwe, beperkte en beperkende
betekenis gekregen Nadat Henri Conscience de 'Leeuw van Vlaenderen' schreef
zou voortaan het Nederlands sprekend gedeelte van de nieuwe staat Belgique,
de Dietse bevolking van de Zuidelijke Nederlanden, niet meer als BELGI
dat wil zeggen als Nederlanders aangeduid worden, maar nu als Vlamingen!
. Ook al waren het Limburgers of Brabanders.
In kort:
1585, 1794 en 1830 zijn drie belangrijke gebeurtenissen geweest in
de geschiedenis van het Zuid Belgische (Nederlandse) volk, taal en cultuur.
Après siècles d'esclavage. na eeuwen slavernij zijn de (Franstalige)
Belgen eindelijk vrij.. 'Als nationalisme verfoeilijk is, dan is het Belgisch
nationalisme wel het verfoeilijkste" . Want er is geen Belgische volk maar
een multiculturele bevolking zoals nu officieel gezegd wordt! Dit land
is heeft de eerste werkelijke bezetting gekend en wel twintig jaar lang
door de Franse legers De Fransen hebben steeds gepoogd dit land te onderwerpen
door herhaaldelijke invallen met hun troepen. Stukken van de Nederlanden
zoals Duinkerken zijn door de Franse legers veroverd. Het is waar dat tweemaal
de Duitsers België bezet hebben in hun oorlogen tegen Frankrijk en
dat tweemaal voor vier jaar lang Maar in de Verenigde Nederlanden waren
wij Belgi vrije mensen. Het Nederlands was de nationale taal en er werden
scholen voor de volkskinderen opgericht die, na de aftocht van de Nederlandse
Troepen, door de nieuwe Belgen weer gesloten werden. De gemeentebesturen
wilden de kosten van die dorpsscholen niet dragen. Men kan zeggen dat,
wat men nu Vlamingen noemt, het enige volk in de wereld is dat, volgens
de Belgische officiële pseudo-geschiedenis, zichzelf bezet heeft.
Want wij waren Nederlanders onder de Nederlanders. In een Nederland zouden
wij in de Nederlandse cultuur, waarvan wij de grondleggers waren, opgenomen
worden. In België echter werden wij verdrukt en verlaagd tot cultuurloos
plebs; ook vandaag nog, in een zogenaamde multi-culturele samenleving mogen
de Vlamingen in eigen hoofdstad hun eigen taal niet spreken en worden wij
bestuurd door mensen die de taal van de meerderheid niet willen kennen
De Vlamingen kunnen niet anders dan zich van het kleine België af
te keren en in de Engelse taal en cultuur zich een weg door de wereld te
banen. De Engelse en Duitse culturen zijn verwant aan de Nederlandse Wij
hebben de Franstalige Belgen niet nodig. Wij zijn wereldburgers. De echte
Belgen van de laatmiddeleeuwse en renaissance Gouden eeuwen. |